Powiatowy Dom Kultury 1964-1975

W roku 1960 w Zamościu zawiązał się Społeczny Komitet Budowy Domu Kultury. 11 kwietnia 1961 roku wbito pierwsze łopaty pod budowę instytucji kultury - przez następne trzy lata trwała budowa. Kompletowano równocześnie wyposażenie: od krzeseł, foteli czy biurek po urządzenia techniczne przeznaczone do nagłaśniania i oświetlania. Budynek domu kultury w Zamościu to adaptacja typowego w tamtych czasach projektu domu kultury autorstwa architekta Tadeusza Iskierki z firmy „Miastoprojekt” Stolica – Północ Specjalistyczne Przedsiębiorstwo Projektowania Budownictwa Miejskiego w Warszawie.
Co ciekawe ten sam projekt realizowano równocześnie przy budowie domu kultury w Tomaszowie Lubelskim.
Przed budynkiem została ustawiona rzeźba przedstawiająca Rybaka ciągnącego sieci (rzeźba doczekała się rewitalizacji w 2023 roku).  W lipcu 1964 roku na wspólnym posiedzeniu Powiatowej i Miejskiej Rady Narodowej podjęto uchwałę o powołaniu Powiatowego Domu Kultury. Początkowo zatrudnionych zostało 10 pracowników – 5 merytorycznych i 5 administracyjnych. 3 listopada 1964 roku po uroczystej inauguracji nowego roku kulturalno – oświatowego dokonano ostatecznego odbioru budynku - instytucja zaczęła prężnie działać. Przy PDK powstały m.in. Teatr Ziemi Zamojskiej, Chór Ziemi Zamojskiej czy Amatorski Klub Filmowy.

Już po pierwszym roku działalności wyklarowały się następujące działy PDK: środowiskowy, artystyczny, oświatowy i administracyjno-gospodarczy. Czym zajmował się Powiatowy Dom Kultury? Organizował wydarzenia o zasięgu powiatowym. Oto niektóre z nich:
Festiwal Zakładów Pracy (wspólnie z Urzędem Miejskim, Powiatowym Ośrodkiem Sportu, Turystyki i Wypoczynku oraz Powiatową Radą Związków Zawodowych) - odgórnie wytypowane zakłady pracy rywalizowały o puchar naczelnika miasta. Celem festiwalu było pokazanie społeczeństwu dotychczasowego dorobku produkcyjnego, społecznego, socjalnego i kulturalnego zakładów pracy. W roku 1975 do uczestnictwa w Festiwalu wytypowane zostały m.in. Zamojskie Fabryki Mebli, Zakłady Mięsne, Państwowy Ośrodek Maszynowy, Cora, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska, Spomasz. W ramach festiwalu zorganizowano koncert Ludziom dobrej roboty.
Dni Kultury Krajów Socjalistycznych - były to czasy aktywu, czynów społecznych i zacieśniania przyjaźni między krajami socjalistycznymi. PDK włączał się w organizację wydarzeń kulturalnych o wspomnianym charakterze. Organizowano na przykład Panoramę Kultury Czechosłowackiej. W programie wydarzenia znalazły się: koncert, projekcje filmowe, wystawy plakatów czy zdjęć czechosłowackich artystów. Podobnie rzecz się miała przy prezentacji dorobku kulturalnego Bułgarii czy NRD.
Dni Oświaty, Książki i Prasy - podczas wydarzenia odbywały się m.in. kiermasz książek, wystawy, przeglądy, koncerty. W roku 1973 obchodzone były pod nazwą Dni Kultury Ziemi Zamojskiej.

PDK organizował także wystawy. Dziś można rzec - eksponatów osobliwych np. samowarów! Wystawa nosiła nazwę Herbatka przy samowarze i dobyła się w 1971 roku w sali klubowej. W latach 70-tych otwarto także wystawy:  Jesienne kwiaty, malarstwa Lucasa Cranacha w ramach Dni Przyjaźni z NRD, prac zamojskich plastyków amatorów.

W Powiatowym Domu Kultury odbywały się również spotkania, wykłady, prelekcje m.in. Chile – kraj, ludzie, polityka, Wieczór anegdot myśliwskich, Wieczór poezji B. Leśmiana.  PDK prowadził stałe formy pracy: Klub Miłośników Wielkiej Przygody, Klub Seniora, Klub Brydża Sportowego, Amatorski Klub Filmowy, Klub Dobrej Płyty, Uniwersytet Kultury, Studio Piosenki i Muzyki Rozrywkowej. Na zajęcia uczęszczało łącznie ponad 240 uczestników. W PDK nie mogło zabraknąć rozrywki i zabawy, organizowano dyskoteki, bale karnawałowe i sylwestrowe, a nowoczesna sala widowiskowa cieszyła się popularnością wynajmujących ją instytucji i firm.
W PDK od roku 1966 działało kino pod nazwa Padwa dysponujące 440 miejscami. Dwa seanse dziennie (z wyjątkiem poniedziałków) o godz. 17.00 i 19.30 przyciągały tłumy mieszkańców. Przy kinie powstał Dyskusyjny Klub Filmowy.
W roku 1974, 8 czerwca z okazji 10-lecia PDK zorganizowano jubileusz tej instytucji. Jak piszą w sprawozdaniu organizatorzy „w sumie 10 lat rzetelnej, solidnej roboty kulturalnej i oświatowej. 10-lecie, które wszyscy pracownicy PDK a jest ich prawie 30-tu traktują jako punkt wyjścia do pracy w latach przyszłych, w zmienionych warunkach, w jeszcze lepszym klimacie dla spraw kultury”.

Tak oto w roku 1974 o jubileuszu 10-lecia PDK pisał w czerwcowym numerze Sztandaru Ludu:
„[…] Działalność PDK od pierwszego roku natrafiła na podatny grunt kulturalnego ożywienia i starych tradycji miasta. Stąd dynamiczny rozwój placówki, stąd różnorodność form i metod upowszechniania kultury w środowisku i w terenie.”

Wojewódzki Dom Kultury (1975-1999)

W wyniku reformy administracyjnej kraju, w roku 1975 Powiatowy Dom Kultury zmienił nazwę na Wojewódzki Dom Kultury. Zmieniła się struktura placówki, a co za tym idzie zakres jej działalności. W pierwszym roku struktura WDK opierała się na pracy działów: Domów i Klubów Kultury, Organizacji Społecznego Uczestnictwa w Kulturze, Informacji Dokumentacji i Wydawnictw, Usług Plastycznych i Poligraficznych, Administracji i Obsługi oraz Księgowości. Pod opieką WDK znalazło się 11 Gminnych Ośrodków Kultury i 9 Wiejskich Domów Kultury, a sam WDK posiadał trzy oddziały, którymi były Powiatowe Domy Kultury w Biłgoraju, Tomaszowie Lubelskim i Hrubieszowie. Ponadto na terenie województwa znalazło się 112 Klubów Ruch i 127 Klubów Rolnika.
Powstały również nowe wydarzenia kulturalne, swoim zasięgiem obejmujące teren byłego województwa zamojskiego. Wiele powołanych wówczas cyklicznych wydarzeń kulturalnych przetrwało do dziś:
- Zamojskie Lato Teatralne
- Jarmark Hetmański
- Kiermasz Wielkanocny

Innymi wydarzeniami, które organizował WDK były:
- Dni Folkloru Zamojszczyzny
- Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych w Tarnogrodzie
- Dni Miejscowości
- Dni Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (np. Panorama Kultury Czechosłowackiej (1-3 maja 1983 r.), czy Dni Łucka w Zamościu (1985)
- Przegląd Dorobku Kulturalnego Zamojszczyzny
- Ogólnopolski Konkurs Dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej „Świat Moich Marzeń”

W Wojewódzkim Domu Kultury powstał Zamojski Kwartalnik Kulturalny. Pismo opisujące wydarzenia historyczne i kulturalne na terenie miasta Zamość oraz regionu. Autorami artykułów ZKK byli i są: historycy, sympatycy kultury i historii, nauczyciele, wykładowcy – głównie mieszkańcy naszego regionu. Przez lata ZKK stało się cennym pamiętnikiem wydarzeń kulturalnych. Nierzadko artykuły historyczne ZKK są jedynym zapisem wydarzeń, które zostały opublikowane – dlatego wielu studentów i wykładowców zwraca się do Zamojskiego Domu Kultury w poszukiwaniu archiwalnych wydań. W 2024 roku Zamojski Kwartalnik Kulturalny świętuje 40 lat istnienia!

Zamojski Dom Kultury (od 1999 do dziś)

Uchwałą Rady Miasta Nr X/149/99 z dnia 30 czerwca 1999 r. w sprawie połączenia instytucji kultury pod nazwą Wojewódzki Dom Kultury i Zamojski Ośrodek Kultury utworzono  instytucję  pod nazwą Zamojski Dom Kultury w Zamościu.
Dzisiaj ZDK to pięć działów: Artystyczno-Organizacyjny, Marketingu, Zespołu Pieśni i Tańca „Zamojszczyzna”, Administracyjno-Techniczny i Finansowo-Kadrowy. Zamojski Dom Kultury obecnie prezentuje szeroką ofertę warsztatów, spotkań, wydarzeń kulturalnych zarówno w budynku jak i na terenie Miasta Zamość obejmując programowo wszystkie grupy wiekowe: dzieci, młodzież, dorosłych i seniorów.

Rok jubileuszowy to kolejne edycje następujących wydarzeń:
- 30 Jarmark Hetmański
- 46 Kiermasz Wielkanocny i 47 Konkurs Wielkanocny
- 21 Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny EUROFOLK
- 49 Zamojskie Lato Teatralne

W 2024 roku Zamojski Dom Kultury otrzymał nowe przestrzenie w Zamojskiej Akademii Kultury a są to: Wytwórnia kultury – miejsce idealne do warsztatów, prób tanecznych oraz muzycznych oraz dwie Pracownie – Humanistyczną oraz Wielokulturową. Na pierwszym piętrze budynku znajduje się I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego. ZAK to nowa przestrzeń kultury na terenie miasta Zamość składająca się z działalności podmiotów tj. BWA Galeria Zamojska, Zamojski Dom Kultury, Książnica Zamojska, Orkiestra Symfoniczna im. Karola Namysłowskiego, Muzeum Zamojskie, Centrum Kultury Filmowej Stylowy. Wszystkie instytucje otrzymały pomieszczenia, które umożliwiają im wzajemną współpracę oraz poszerzenie własnej oferty programowej.

ZDK Zamość